COVID-19 ve Yüklenicilerin Süre Uzatım Talepleri

İnşaat sektörü açısından değerlendirildiğinde COVID-19 etkileri projelerde gecikmeler, malzeme ve işgücü temininde yaşanan sıkıntılar, verim kaybı, ilave maliyetler ve zarar şeklinde ortaya çıkmaktadır.

Bu etkilerin isabetli şekilde değerlendirilebilmesi için alınması gereken önlemlere bir önceki makalemize değinmiş ve kayıtlar konusunun önemine vurgu yapmıştık. İlgili makalemizi buradan inceleyebilirsiniz.

Yapılacak her türlü talebin başlangıç noktası sözleşme veya ilgili hukuktaki dayanağının araştırılmasıdır. Evvela sözleşmelerin ve son dönemde COVID-19 dolayısıyla yayınlanan genelge, talimat ve düzenlemelerinin hukukçu ve danışmanlar tarafından detaylıca incelenerek süre uzatım talebinin sözleşmesel ve veya hukuki dayanağı tespit edilmelidir.

Süre uzatım taleplerinin kanıtlanabilmesi bakımından bir sonraki önemli aşama doğru ve güncel kayıtlarla desteklenmiş bir gecikme analizidir. Bu makalemizde gecikme analizi yöntemleri ve bunların literatürdeki karşılıklarının detaylarına girmeyeceğiz, ancak süre uzatım taleplerinin hazırlanmasında önemli gördüğümüz hususlara değineceğiz.

İlk olarak COVID-19 dolayısıyla ortaya çıkan olayların (events/cause) tespit edilmesi ve bunların her birinin iş programı üzerindeki etkilerinin gösterilmesi gereklidir. Bunu cause and effect nexus yani sebep / etki(sonuç) denkleminin kurulması şeklinde adlandırabiliriz ki etkinin analiz edilebilmesi için gerekli olan da yine doğru ve güncel iş ilerlemesini gösteren kayıtlarıdır.  O halde ihtiyacımız olan kayıtlar; gerçek durumu gösteren güncellenmiş iş programları, günlük ve haftalık saha raporları, puantaj kayıtları, yazışmalar, kalite kontrol ve laboratuvar kayıtları vb. şeklinde ortaya çıkmaktadır.

COVID-19 kendi başına bir gecikme sebebi olmayabilir. COVID-19 dolayısıyla ortaya çıkan olaylar örneğin; yetkili idarelerin aldığı tedbirler, malzeme, personel kıtlığı, evden veya dönüşümlü çalışma, ekipler arası fiziki mesafe, malzemenin birden fazla elleçlenmesi vb. durumların her proje ve sözleşme özelinde değerlendirilmesi ve iş programına etkilerinin belirlenmesi gereklidir.   Örneğin, evden çalışma sebebiyle verim düşüklüğü mü yaşanıyor? O halde bu örnek için sebep veya gecikmeye sebebiyet veren hadise (cause / delay event) evden çalışma denebilir, bunun etkisi ise iş programında ilgili olduğu iş kalemindeki verim düşüşü ve veya işin sonuna süresel etki olacaktır.

Süre uzatım taleplerinde uygulamada en çok karşılaşılan sorunların başında yetersiz ve veya eksik kayıtlar gelmektedir. Projelerde ortaya çıkan ve gecikmeye sebebiyet verdiği düşünülen olaylara ilişkin kayıtların detaylı ve periyodik şekilde tutulmamaları dolayısıyla gerek talepte bulunan tarafın gerekse de talebin muhatabı olan diğer tarafın gecikmeye ilişkin ileri sürdükleri argümanları desteklemeleri oldukça güçleşmektedir.  Bu da her iki taraf için hak kayıplarına yol açabilmektedir.