FIDIC Altın İlkeler

FIDIC yeni inşaat sözleşmelerini 5 Aralık 2017 tarihinde Londra’da gerçekleşen FIDIC International Contract Users konferansında yayınladı. Böylece “Rainbow Suit” olarak adlandırılan üç temel FIDIC sözleşmesi, Kırmızı, Sarı ve Gümüş Kitap sözleşmeler, 1999 versiyonlarından yaklaşık 20 yıl sonra yenilenmiş oldu. FIDIC, işbu yeni sözleşmelerin “Guidance” bölümünde ilk kez “Golden Principles” adını verdiği beş adet temel ilkeye yer verdi ve  İşveren, Yüklenici ve  sözleşme özel hükümleri düzenleyen tüm katılımcıların bu ilkeleri dikkate almalarını şiddetle tavsiye etti. Bahse konu ilkeler şunlardır;

1:  Tüm sözleşme katılımcılarının görev, hak, yükümlülük, rol ve sorumlulukları Genel Şartlarda belirtildiği gibi ve projenin gereksinimlerine uygun olmalıdır.

2: Özel Şartlar açık ve net şekilde düzenlenmelidir.

3: Özel Şartlar, Genel Şartlar’da öngörülen risk/fayda dağılımının dengesini değiştirmemelidir.

4: Sözleşme katılımcılarının yükümlülüklerini yerine getirmeleri için sözleşmede belirtilen tüm zaman süreleri makul sürelerde olmalıdır.

5: Sözleşmedeki geçerli hukuk ile çelişkili olmadığı müddetçe, tüm resmi uyuşmazlıkların tahkimin ön şartı niteliğinde geçici olarak bağlayıcı bir karar için Uyuşmazlık Önleme / Çözüm Kuruluna (veya uygulanabiliyorsa bir Uyuşmazlık Çözüm Kuruluna) gönderilmesi gerekir.

FIDIC bir adım daha atarak, Haziran 2019’daki Asia Pacific Contract Users konferansında “Golden Principles” adındaki kılavuzu yayınladı.  The FIDIC Golden Principles (First Edition 2019) yukarıda bahsedilen beş ilkenin sebeplerini ve Özel Şartlar vasıtasıyla Genel Şartların FIDIC standartlarına uygun olarak nasıl değiştirilmesi gerektiğini anlatan 14 sayfalık bir rehber niteliğinde

Bu kılavuzun yayınlanmasındaki temel gerekçeyi FIDIC şöyle açıklıyor;

“FIDIC, Özet Şartlar vasıtasıyla Genel Şartlar hükümlerinin değiştirilmesi ve hatta tamamen kaldırılması şeklindeki uygulamaların olduğunu gözlemlemektedir. Bu değişikliklerin son zamanlarda yüksek seviyelere ulaşmış olduğu tespit edilmektedir. Dolayısıyla son tahlilde ortaya çıkan sözleşme FIDIC ilkelerini temsil etmemekte, hatta “FIDIC” markasına zarar vermekle birlikte ihale iştirakçileri ile kamuyu yanlış yölendirmektedir.”

Bu noktada FIDIC inşaat sözleşmelerinin iki ana kısımdan oluştuğunu hatırlamakta fayda var;  Genel Şartlar  (“GC”) ve Özel Şartlar (“PC”). FIDIC’in yıllardır süregelen sözleşme yapısı uyarınca Genel Şartlar farklı ülkelerdeki çeşitli projelerde kullanılmak üzere hazırlanır ve projenin, sahanın karakteristikleriyle işverenlerin gereksinimlerine ilişkin değişikliklere Özel Şartlarda yer verilir. Sözleşmede geçerli hukuka veya projeye etki eden mevzuata ilişkin düzenlemelerin gerekli görülmesi durumunda bunlar da Özel Şartlarda düzenlenir. Değişikliklerin FIDIC’in önerdiği çerçevede olması  bu sözleşmeyi bir FIDIC sözleşmesi yapar. Aksi halde “ Golden Principles” ilkeleri ile örtüşmeyen bir sözleşmenin FIDIC sözleşmesi olduğunun iddiası yanıltıcı ve yanlış olacaktır.